Sözümüz meclisten dışarı. Sakın kimseler üzerlerine alınmasın. Zaten üniversitelerle ilgili değil, belediyelerle ilgili. Üstelik yayım tarihi: 1999.


BÜYÜK KENT BELEDİYELERİNİN EĞİTİM VE KÜLTÜR HİZMETLERİNE SİYASAL PARTİ İDEOLOJİLERİNİN YANSIMASI
Yazar: Ethem Kadri PEKTAŞ
Yayım Tarihi: 1999

Kitabın tamamını http://www.ekitapyayin.com/id/027/ adresinde bulabilirsiniz.

   ...
   İKİNCİ KISIM: YÖNETSEL-SİYASAL YOZLAŞMA VE EĞİTİM-KÜLTÜR HİZMETLERİ İLİŞKİSİ  
         ...
         II. YÖNETSEL VE SİYASAL YOZLAŞMA
              ...
              C. YÖNETSEL VE SİYASAL YOZLAŞMA TÜRLERİ


C. YÖNETSEL VE SİYASAL YOZLAŞMA TÜRLERİ


Aşağıda yönetsel ve siyasal yozlaşma türlerinin başlıcalarına, özellikle de eğitim ve kültür hizmetlerinin yürütülmesi aşamalarında ortaya çıkabilecek ve "yönetimin siyasallaşması" kapsamında değerlendirilebilecek olanlarına değinilecektir.

1. Adam Kayırmacılık: Nepotizm ve Kronizm

Adam kayırmacılık, bir kişinin beceri, kabiliyet, başarı ve eğitim düzeyi gibi faktörler dikkate alınmadan yalnızca politikacı ve bürokratlar ile olan akrabalık, arkadaşlık-dostluk ilişkileri esas alınmak suretiyle, kamu görevlisi olarak işbaşına getirilmeleridir. Atamanın akrabalık ilişkilerine dayalı olarak yapılmasına "nepotizm", arkadaşlık-dostluk ilişkilerine dayalı olarak yapılmasına da "kronizm" adı verilmektedir. Türkçe'de kullanılan "iltimas" kelimesi de esasen bu iki kavramı ifade etmektedir. Halk dilinde nepotizm ve kronizm, adam kayırmacılık ve torpilcilik gibi kavramlarla özdeşleşmiş durumdadır.

Eş-dost ilişkilerinden kaynaklanan bu tür yozlaşmayı kimi yazarlar da "kabilecilik" veya "kulüpçülük" olarak tanımlamaktadırlar. Onlara göre kabilecilik, kamu yönetimi birimlerindeki ilişkilerde ya da bu birimlerle toplumsal çevre arasında meydana gelen karşılıklı ilişkilerde, aynı okulda okumuş olmak, aynı yöreden olmak ve aynı siyasal partinin çizgisinde bulunmak gibi özgül ölçülerin ön plana alınması, yönetim çalışmalarını düzenleyen evrensel ilkelerin ise geri planda bırakılması olayıdır.

2. Siyasal Kayırmacılık (Yandaşlık, Partizanlık) ve Patronaj

Adam kayırmacılığın nepotizm ve kronizm dışında diğer bir özel türü de "siyasal kayırmacılık" ve "patronaj"dır. Siyasal partilerin iktidara geldikten sonra, kendilerine destek veren seçmen gruplarına değişik şekillerde ayrıcalıklı işlem yaparak bu kimselere haksız çıkar sağlamalarına "siyasal kayırmacılık" adı verilmektedir.

Diğer bir anlatımla, bu tür yozlaşmada siyasal partiler yandaşlarını, seçim dönemlerinde ettikleri yardımlar nedeniyle bir anlamda ödüllendirmektedirler. Siyasal kayırmacılığın, "partizanlık" veya "politik yandaşlık" olarak da ifade edildiği görülmektedir.

Aşırı partizanlık (zealotry), özellikle yerel kamu hizmetlerini yürütmekle görevli hizmet birimlerinde çok daha yaygın bir şekilde uygulanmaktadır. Diğer yandan politik süreç içinde yer alan siyasal partilerin, iktidarı ele geçirdikten sonra kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan üst düzey yöneticilerini görevden almaları ve bu görevlere yine siyasal yandaşlık, ideoloji, nepotizm-kronizm gibi faktörler esas alınarak yeni atamalar yapmalarına da literatürde "patronaj" denilmektedir. Aşırı patronajlık ve aşırı partizanlık, birçok toplumda yönetsel ve siyasal yozlaşmaların en yaygın olarak uygulanan türlerini oluşturmaktadır.

3. Hizmet Kayırmacılığı

Hizmet kayırmacılığı, oy ticareti olarak tanımlanan "logrolling"in özel bir durumudur. Bu tür yozlaşmada, bir siyasal parti adayı seçimleri yeniden kazanabilmek için, daha önce kendisine destek veren seçmenlerin bulunduğu bölgelere, diğer bölgelere oranla daha fazla hizmet sunmaya çalışmaktadır.

4. Gönül Yapma (Suvasyon)

Gönül yapma siyasal kayırmacılığın, hizmet kayırmacılığının ve adam kayırmacılığın değişik bir uygulamasıdır. Orijinal adı ile "suvasion", iktidarda bulunan parti tarafından; seçim öncesinde kendisine yardımcı olan bazı partizan grupların, seçimlerden sonra devletin olanaklarından diğer halka oranla daha fazla yararlandırılması olarak tanımlanmaktadır.